تفسیر جزء 30 سوره عادیات
 بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‌
 به نام خداوند بخشنده مهربان‌
 «1» وَ الْعَادِیَاتِ ضَبْحاً «2» فَالْمُورِیَاتِ قَدْحاً «3» فَالمُغِیرَاتِ صُبْحاً «4» فَأَثَرْنَ بِهِ نَقْعاً «5» فَوَسَطْنَ بِهِ جَمْعاً «6» إِنَّ الإِنسَانَ لِرَبِّهِ لَکَنُودٌ «7» وَإِنَّهُ عَلَى‌ ذَ لِکَ لَشَهِیدٌ «8» وَ إِنَّهُ لِحُبِّ الْخَیْرِ لَشَدِیدٌ «9» أَفَلاَ یَعْلَمُ إِذَا بُعْثِرَ مَا فِى الْقُبُورِ «10» وَ حُصِّلَ مَا فِى الصُّدُورِ «11» إِنَّ رَبَّهُم بِهِمْ یَوْمَئِذٍ لَّخَبِیرٌ
 سوگند به اسبان دونده که (در میدان جهاد) نفسشان به شماره افتاد. و (به هنگام تاختن، از برخورد نعل اسبان با سنگ‌هاى بیابان) به شدّت برق افروزند. و صبحگاهان بر دشمن هجوم برند. و گرد و غبار برانگیزند. و در میان معرکه و جمع دشمنان در آمده‌اند. همانا انسان نسبت به پروردگارش بسیار ناسپاس است. و بى‌شک بر این (ناسپاسى) گواه است. و همانا او علاقه شدیدى به مال دارد. آیا انسان نمى‌داند که وقتى آنچه در گورهاست برانگیخته شود. و آنچه در سینه‌هاست فاش شود. همانا خداوند در آن روز به کارشان آگاه است.
  ادامه مطلب تفسیر جزء 30 سوره عادیات...
نوشته های دیگران () نویسنده متن فوق: » م -ح ( پنج شنبه 91/5/19 :: ساعت 4:13 عصر )

تفسیر جزء 30 سوره قارعه
 بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‌
 به نام خداوند بخشنده مهربان‌
 «1» الْقَارِعَةُ «2» مَا الْقَارِعَةُ «3» وَمَآ أَدْرَاکَ مَا الْقَارِعَةُ «4» یَوْمَ یَکُونُ النَّاسُ کَالْفَرَاشِ الْمَبْثُوثِ «5» وَتَکُونُ الْجِبَالُ کَالعِهْنِ الْمَنفُوشِ «6» فَأَمَّا مَن ثَقُلَتْ مَوَازِینُهُ «7» فَهُوَ فِى عِیشَةٍ رَّاضِیَةٍ «8» وَ أَمَّا مَنْ خَفَّتْ مَوَازِینُهُ «9» فَأُمُّهُ هَاوِیَةٌ «10» وَمَآ أَدْرَاکَ مَاهِیَهْ «11» نَارٌ حَامِیَةٌ
 حادثه کوبنده. آن حادثه کوبنده چیست؟ و تو چه دانى آن حادثه کوبنده چیست؟ روزى که مردم مانند پروانه‌ها پراکنده باشند. و کوهها مانند پشمِ رنگارنگِ زده شده. پس هر کس کفّه‌هاى (عمل خیرش در) ترازویش سنگین باشد، پس او در زندگى رضایت بخشى است. ولى هر کس کفّه‌هاى (کار خیرش در) ترازویش سبک باشد، پس در آغوش آتش است. و تو چه دانى آن چیست؟ آتشى سوزان.
ادامه مطلب تفسیر جزء 30 سوره قارعه...
نوشته های دیگران () نویسنده متن فوق: » م -ح ( پنج شنبه 91/5/19 :: ساعت 4:12 عصر )

تفسیر جزء 30 سوره تکاثر
 بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‌
 به نام خداوند بخشنده مهربان‌
 «1» أَلْهَاکُمُ التَّکَاثُرُ «2» حَتَّى‌ زُرْتُمُ الْمَقَابِرَ «3» کَلاَّ سَوْفَ تَعْلَمُونَ «4» ثُمَّ کَلاَّ سَوْفَ تَعْلَمُونَ «5» کَلاَّ لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْیَقِینِ «6» لَتَرَوُنَّ الْجَحِیمَ «7» ثُمَّ لَتَرَوُنَّهَا عَیْنَ الْیَقِینِ «8» ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ‌
 فزون طلبى (و تفاخر) شما را سرگرم کرد. تا آنجا که به زیارت مقبره‌ها رفتید. چنین نیست (که مى‌پندارید) به زودى خواهید فهمید. باز چنین نیست (که مى‌پندارید)، در آینده خواهید دانست. چنین نیست (که مى‌پندارید)، اگر شما (به آخرت) علم یقینى داشتید. قطعاً دوزخ را مى‌دیدید. سپس آن را با عین الیقین مى‌دیدید. سپس در آن روز از نعمت‌ها سؤال خواهید شد.
 
نکته‌ها:
 «تکاثر» از «کثرت» به معناى فزون‌طلبى و فخرفروشى به دیگران به واسطه کثرت اموال و اولاد است.
  ادامه مطلب تفسیر جزء 30 سوره تکاثر...
نوشته های دیگران () نویسنده متن فوق: » م -ح ( پنج شنبه 91/5/19 :: ساعت 4:11 عصر )

تفسیر جزء 30 سوره عصر
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‌
 به نام خداوند بخشنده مهربان‌
 «1» وَالْعَصْرِ «2» إِنَّ الإِنسَانَ لَفِى خُسْرٍ «3» إِلاَّ الَّذِینَ آمَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْاْ بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْاْ بِالصَّبْرِ
 به روزگار سوگند. همانا انسان در خسارت است. مگر آنان که ایمان آورده و کارهاى نیک انجام داده و یکدیگر را به حق و استقامت سفارش مى‌کنند.
  نکته‌ها:
 در صدر اسلام، مسلمانان هنگام خدا حافظى و جدا شدن از یکدیگر این سوره را تلاوت مى‌کردند.(255)
 خداوند در قرآن، به همه مقاطع زمانى سوگند یاد کرده است. فجر: «والفجر»(256)، صبح: «و الصبح»(257)، روز: «و النّهار»(258)، شب: «و الّیل»(259)، چاشت: «و الضُحى‌»(260)، سحر: «والّیل اذ ادبر»(261) عصر: «و العصر» گر چه به سحر چند بار سوگند یاد کرده است.
 از امام صادق‌علیه السلام نقل شده است که منظور، عصر خروج حضرت مهدى‌علیه السلام است.(262)
 بعضى مراد از عصر را عصر ظهور اسلام گرفته‌اند. بعضى عصر را به معناى لغوى آن یعنى فشار گرفته‌اند، زیرا که فشارها سبب غفلت زدائى و تلاش و ابتکار انسان‌هاست. بعضى مراد از عصر را عصاره هستى یعنى انسان کامل گرفته‌اند و بعضى آن را هنگام نماز عصر دانسته‌اند.(263)
 خسارت در مال قابل جبران است، امّا خسارت در انسانیّت، بالاترین خسارتهاست. «ان الخاسرین الّذین خسروا انفسهم»(264)
 سفارش دیگران به حق، ممکن است عوارض تلخى داشته باشد که باید با صبر و استقامت به استقبال آن رفت. «تواصوا بالحقّ و تواصوا بالصبر»
 فخر رازى مى‌گوید: انسان در دنیا مانند یخ فروشى است که هر لحظه سرمایه‌اش آب مى‌شود و باید هرچه زودتر آن را بفروشد و گرنه خسارت کرده است.(265)
 با اینکه سفارش به حق و صبر جزء اعمال صالح است ولى به خاطر اهمیّت جداگانه بیان شده‌اند. همان گونه که صبر و استقامت نیز حق است ولى به خاطر اهمیّت صبر جداگانه آمده است. «تواصوا بالحقّ و تواصوا بالصّبر»
  ادامه مطلب تفسیر جزء 30 سوره عصر...
نوشته های دیگران () نویسنده متن فوق: » م -ح ( پنج شنبه 91/5/19 :: ساعت 4:10 عصر )

تفسیر جزء 30 سوره هُمَزه
 بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‌
 به نام خداوند بخشنده مهربان‌
 «1» وَیْلٌ لِّکُلِّ هُمَزَةٍ لُّمَزَةٍ «2» الَّذِى جَمَعَ مَالاً وَ عدَّدَهُ «3» یَحْسَبُ أَنَّ مَالَهُ أَخْلَدَهُ «4» کَلاَّ لَیُنبَذَنَّ فِى الْحُطَمَةِ «5» وَمَآ أَدْرَاکَ مَا الْحُطَمَةُ «6» نَارُ اللَّهِ الْمُوقَدَةُ «7» الَّتِى تَطَّلِعُ عَلَى الأَفْئِدَةِ «8» إِنَّهَا عَلَیْهِم مُّؤْصَدَةٌ «9» فِى عَمَدٍ مُّمَدَّدَةٍ
 واى بر هر عیب جوى طعنه زن. آنکه مالى جمع کرد و شماره‌اش کرد. او خیال مى‌کند که اموالش او را جاودان ساخته است. چنین نیست (که مى‌پندارد) قطعاً او در (آتش) شکننده‌اى افکنده شود. و تو چه دانى که (آتش) خورد کننده چیست؟ آتش افروخته الهى، که بر دلها راه یابد. آن آتش بر آنان فرو بسته شده (و راه گریزى از آن نیست.) در ستونهایى بلند و کشیده.
ادامه مطلب تفسیر جزء 30 سوره هُمَزه...
نوشته های دیگران () نویسنده متن فوق: » م -ح ( پنج شنبه 91/5/19 :: ساعت 4:9 عصر )

تفسیر جزء 30 سوره زلزله
 بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‌
 به نام خداوند بخشنده مهربان‌
 «1» إِذَا زُلْزِلَتِ الأَرْضُ زِلْزَالَهَا «2» وَأَخْرَجَتِ الأَرْضُ أَثْقَالَهَا «3» وَ قَالَ الإِنسَانُ مَا لَهَا «4» یَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخْبَارَهَا «5» بِأَنَّ رَبَّکَ أَوْحَى‌ لَهَا «6» یَوْمَئِذٍ یَصْدُرُ النَّاسُ أَشْتَاتاً لِّیُرَوْاْ أَعْمَالَهُمْ «7» فَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیْراً یَرَهُ «8» وَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرّاً یَرَهُ‌
 آن گاه که زمین به لرزش شدید خود لرزانده شود. و زمین بارهاى سنگین خود را بیرون افکند. و انسان بگوید: زمین را چه شده است؟ (که اینگونه سخت مى‌لرزد). در آن روز زمین خبرهاى خود را بازگو کند. چرا که پروردگارت به آن وحى کرده است. در آن روز مردم به طور پراکنده (از قبرها) بیرون آیند تا کارهایشان به آنان نشان داده شود. پس هر کس به مقدار ذرّه‌اى کار نیک کرده باشد همان را ببیند. و هرکس هم وزن ذره‌اى کار بد کرده باشد آن را ببیند.
ادامه مطلب تفسیر جزء 30 سوره زلزله...
نوشته های دیگران () نویسنده متن فوق: » م -ح ( پنج شنبه 91/5/19 :: ساعت 4:8 عصر )

تفسیر جزء 30 سوره بیّنه
 بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‌
 به نام خداوند بخشنده مهربان.
 «1» لَمْ یَکُنِ الَّذِینَ کَفَرُواْ مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ وَالْمُشْرِکِینَ مُنفَکِّینَ حَتَّى‌ تَأْتِیَهُمُ الْبَیِّنَةُ «2» رَسُولٌ مِّنَ اللَّهِ یَتْلُواْ صُحُفاً مُطَهَّرَةً «3» فِیهَا کُتُبٌ قَیِّمَةٌ «4» وَ مَا تَفَرَّقَ الَّذِینَ أُوتُواْ الْکِتَابَ إِلاَّ مِن بَعْدِ مَا جَآءَتْهُمُ الْبَیِّنَةُ
 کسانى که کفر ورزیدند از اهل کتاب و مشرکان، (از راه انحرافى خود) دست برندارند تا آنکه دلیل روشنى برایشان بیاید. پیامبرى از سوى خدا که کتاب (آسمانى) را تلاوت کند. در آن‌ها نوشته‌هایى استوار و با ارزش است. کسانى که به آنان کتاب داده شد، متفرّق نشدند مگر بعد از آنکه برهان روشن برایشان آمد.
 نکته‌ها:
 «بیّنة» به معناى دلیل روشن است که به واسطه آن حق از باطل آشکار گردد.
 «قیّمة» به معناى مستقیم، محکم، ارزشمند و گرانبهاست. «قیّم» به کسى گویند که دلسوز است و به مصالح دیگران قیام مى‌کند. حرف تاء در کلمه «قیمة» براى مبالغه است نظیر علاّمة، نه تأنیث.
 این آیه را دو گونه تفسیر کرده‌اند: طبق یک تفسیر سخن از بى‌وفائى و عدم صداقت اهل کتاب و مشرکان است و در تفسیر دیگر سخن از اتمام حجت براى آنان است.
 ادعاى کفار این بود که تا دلیل روشنى به ما نرسد، در راه خود باقى هستیم، ولى بعد از آن که دلیل روشنى رسید، باز هم در راه خود باقى ماندند و جز عده‌اى ایمان نیاوردند. شبیه این مضمون، در آیه 89 سوره بقره آمده است که قبل از ظهور اسلام در انتظار آمدن پیامبر جدیدى بودند و به خود نوید مى‌دادند، ولى «فلما جائهم ما عرفوا کفروا» همین که آمد براى آنان چیزى را که مى‌شناختند نپذیرفتند.
 «صُحُف» جمع «صحیفة» است. گویا هر بخش از کتاب آسمانى به تنهایى صحیفه‌اى است. تورات یک کتاب است ولى قرآن در باره آن مى‌فرماید: «صحف ابراهیم و موسى»(208)
ادامه مطلب تفسیر جزء 30 سوره بیّنه...
نوشته های دیگران () نویسنده متن فوق: » م -ح ( پنج شنبه 91/5/19 :: ساعت 4:6 عصر )

تفسیر جزء 30 سوره قدر
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
به نام خداوند بخشنده مهربان‌
 «1» إِنَّآ أَنزَلْنَاهُ فِى لَیْلَةِ الْقَدْرِ
 همانا ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم.
 نکته‌ها:
 خداوند، امور عالم را از طریق فرشتگان و با واسطه آنان به انجام مى‌رساند. لذا در بسیارى از آیات قرآن، فعل‌ها و ضمیرهاى مربوط به خداوند به صورت جمع آمده است. چنانکه در آغاز این سوره مى‌فرماید: «انّا انزلناه» ما قرآن را نازل کردیم.
 بر اساس نظر مفسّران،(154) قرآن دو بار نازل شده است. یکبار به صورت یکپارچه در شب قدر که این سوره به آن اشاره دارد و بار دیگر به صورت تدریجى در مدت بیست و سه سال دوره رسالت پیامبر. تعبیرات قرآن نیز درباره نزول این کتاب آسمانى دو گونه است. برخى با واژه «انزلنا» از ریشه انزال به معناى نزول دفعى آمده و برخى دیگر با واژه «نزّلنا» از ریشه تنزیل به معناى نزول تدریجى آمده است.
 از انضمام آیه «انّا انزلناه فى لیلة القدر» با آیه «شهر رمضان الّذى انزل فیه القرآن»(155) معلوم مى‌شود که شب قدر در ماه رمضان است، امّا اینکه کدام یک از شب‌هاى ماه رمضان است، در قرآن چیزى بر آن دلالت ندارد و در روایات نیز به صورت مردّد میان یکى از سه شب آمده است. چنانکه از امام صادق‌علیه السلام در مورد شب قدر پرسیدند: آن حضرت فرمود: در شب نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم رمضان جستجویش کن.(156) البته معروف میان اهل سنّت آن است که شب بیست و هفتم رمضان، شب قدر است.
 پیام‌ها:
 1- شب قدر، شب شکرگزارى و تشکر از خداوند است. زیرا مهم‌ترین نعمت خداوند بر بشر، یعنى قرآن نازل شده است. «انّا انزلناه فى لیلة القدر»
 2- ظرف و مظروف باید متناسب باشند. بهترین کتاب در بهترین شب بر بهترین انسان‌ها نازل مى‌شود. «انّا انزلناه فى لیلة القدر»
 «2» وَ مَآ أَدْرَاکَ مَا لَیْلَةُ الْقَدْرِ «3» لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِّن أَلْفِ شَهْرٍ
 و تو چه دانى که شب قدر چیست؟ شب قدر از هزار ماه بهتر است.
ادامه مطلب تفسیر جزء 30 سوره قدر...
نوشته های دیگران () نویسنده متن فوق: » م -ح ( پنج شنبه 91/5/19 :: ساعت 4:5 عصر )

تفسیر جزء 30 سوره عَلق
 بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‌
 به نام خداوند بخشنده مهربان
 «1» إقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذِى خَلَقَ «2» خَلَقَ الإِنسَانَ مِن عَلَقٍ «3» اقْرَأْ وَ رَبُّکَ الأَکْرَمُ «4» الَّذِى عَلَّمَ بِالْقَلَمِ «5» عَلَّمَ الإِنسَانَ مَا لَمْ یَعْلَمْ‌
 بخوان به نام پروردگارت که (هستى را) آفرید. (او که) انسان را از خون بسته آفرید. بخوان که پروردگار تو از همه گرامى‌تر است. او که با قلم آموخت. آنچه را انسان نمى‌دانست به او آموخت.
 نکته‌ها:
 پیامبرصلى الله علیه وآله فرمود: اولین بار که جبرئیل بر من ظاهر شد، فرمود: بخوان، گفتم: نمى‌توانم، بعد از سه بار مرا فشار داد، دیدم مى‌توانم بخوانم.(148)
 در تفسیر نوین مى‌خوانیم: آنجا که به مسئله آفرینش انسان نظر دارد، خداوند، خود را کریم خوانده: «ما غرّک بربّک الکریم الّذى خلقک»(149) ولى آنجا که موضوع خواندن و یادگیرى و قلم مطرح است، خود را اکرم خوانده است. «اقرأ و ربّک الاکرم الّذى علّم بالقلم»
 از افتخارات اسلام این است که کارش را با قرائت و علم و قلم شروع کرد و اولین فرمان خداوند به پیامبرش فرمان فرهنگى بود. خواندن لوحى که براى اولین بار در برابر پیامبر باز شد، منظم و مکتوب بود.
 در فرمان اقرء این نکته نهفته است که آنچه بر تو نازل خواهد شد، خواندنى است، نه فقط دانستنى.
 براى کلمه «علق» چند معنا شده است:
 الف) چسبنده و مراد آن است که حضرت آدم از گل چسبنده آفریده شد و یا نطفه مرد شبیه زالو به نطفه زن مى‌چسبد.
 ب) به معناى خون غلیظ و بسته باشد که معمولاً این معنا مطرح است.
 آنکه از خون بسته انسان مى‌سازد، بر شخص درس ناخوانده فرمان اقرء مى‌دهد.
 آغاز تحصیل علم باید با نام خدا باشد. «اقرء باسم ربّک» فارغ التحصیلان نیز باید در راه او باشند. «فاذا فرغت فانصب و الى ربّک فارغب»
ادامه مطلب تفسیر جزء 30 سوره عَلق...
نوشته های دیگران () نویسنده متن فوق: » م -ح ( پنج شنبه 91/5/19 :: ساعت 4:2 عصر )

تفسیر جزء 30 » سوره تین
 بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‌
 به نام خداوند بخشنده مهربان
 «1» وَالتِّینِ وَالزَّیْتُونِ «2» وَطُورِ سِینِینَ «3» وَهَذَا الْبَلَدِ الأَمِینِ «4» لَقَدْ خَلَقْنَا الإِنسَانَ فِى أَحْسَنِ تَقْوِیمٍ «5» ثُمَّ رَدَدْنَاهُ أَسْفَلَ سَافِلِینَ «6» إِلاَّ الَّذِینَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ أَجْرٌ غَیْرُ مَمْنُونٍ «7» فَمَا یُکَذِّبُکَ بَعْدُ بِالدِّینِ «8» أَلَیْسَ اللَّهُ بِأَحْکَمِ الْحَاکِمِینَ‌
 به انجیر و زیتون سوگند. و به طور سینا سوگند. و به این شهر (مکّه) امن سوگند. همانا ما انسان را در بهترین قوام و نظام آفریدیم. سپس او را به پایین‌ترین مرحله بازگرداندیم. مگر کسانى که ایمان آوردند و کارهاى نیک انجام دادند که براى آنان پاداشى قطع ناشدنى و همیشگى است. پس بعد از این، چه چیز سبب مى‌شود قیامت را تکذیب کنى؟ آیا خدا بهترین حکم کنندگان نیست؟
ادامه مطلب تفسیر جزء 30 سوره تین...
نوشته های دیگران () نویسنده متن فوق: » م -ح ( پنج شنبه 91/5/19 :: ساعت 4:1 عصر )